W dobie zaawansowanej technologii oszuści finansowi stają się coraz bardziej wyrafinowani w swoich metodach. Poznanie najczęstszych schematów oszustw może pomóc w skutecznej ochronie Twoich pieniędzy i danych. W tym artykule przedstawiamy pięć najpopularniejszych metod oszustw finansowych w Polsce i podpowiadamy, jak się przed nimi bronić.
Skala problemu w Polsce
Według danych Komendy Głównej Policji, w 2022 roku w Polsce zgłoszono ponad 30 000 przestępstw związanych z oszustwami finansowymi, a straty finansowe poniesione przez Polaków przekroczyły 500 milionów złotych. Co więcej, szacuje się, że tylko około 60% przypadków jest zgłaszanych odpowiednim organom, co oznacza, że rzeczywista skala problemu jest znacznie większa.
Warto wiedzieć: Według badań Związku Banków Polskich, aż 72% Polaków zetknęło się z próbą oszustwa finansowego, a 15% padło ofiarą takich działań.
1. Oszustwo "na pracownika banku" (vishing)
Jak działa?
Oszust dzwoni do potencjalnej ofiary, podając się za pracownika banku. Informuje o podejrzanej aktywności na koncie lub rzekomym zagrożeniu dla środków. Pod pretekstem ochrony pieniędzy, nakłania do:
- Zainstalowania "bezpiecznej" aplikacji (w rzeczywistości złośliwego oprogramowania)
- Podania danych do logowania bankowego
- Wykonania przelewu na "bezpieczne konto" (kontrolowane przez oszusta)
- Podania kodów BLIK lub autoryzacyjnych
Jak się bronić?
Pamiętaj o następujących zasadach:
- Nigdy nie podawaj przez telefon danych logowania, haseł, PIN-ów czy kodów autoryzacyjnych
- Bank nigdy nie prosi o przelewy na "bezpieczne konto"
- W przypadku jakichkolwiek wątpliwości rozłącz się i samodzielnie zadzwoń na oficjalny numer banku (znajdziesz go na odwrocie karty płatniczej lub na stronie banku)
- Nie instaluj żadnego oprogramowania na prośbę osób dzwoniących
Uwaga! Oszuści potrafią manipulować wyświetlanym numerem telefonu (tzw. spoofing), więc nawet jeśli numer wygląda jak oficjalny numer banku, zachowaj czujność.
2. Fałszywe sklepy internetowe i aukcje
Jak działa?
Oszuści tworzą fałszywe sklepy internetowe lub aukcje oferujące produkty w atrakcyjnych cenach. Po dokonaniu płatności kupujący nie otrzymuje towaru, a kontakt ze sprzedającym staje się niemożliwy. Często takie sklepy:
- Istnieją krótko (kilka dni lub tygodni)
- Oferują produkty znacznie poniżej cen rynkowych
- Mają błędy językowe lub nieprofesjonalny wygląd
- Akceptują tylko przedpłaty na konto
- Mają ograniczone dane kontaktowe
Jak się bronić?
- Sprawdzaj opinie o sklepie w niezależnych źródłach
- Weryfikuj dane firmy w CEIDG lub KRS
- Sprawdź, jak długo działa domena (narzędzia WHOIS)
- Wybieraj bezpieczne metody płatności (np. płatność przy odbiorze lub przez serwisy escrow)
- Unikaj ofert, które wydają się "zbyt piękne, aby były prawdziwe"
- Zwróć uwagę na jakość strony, błędy językowe i niespójności
3. Fałszywe inwestycje i "cudowne" systemy zarabiania
Jak działa?
Oszuści kuszą możliwością szybkiego i łatwego zarobku poprzez inwestycje w kryptowaluty, forex, nieruchomości lub inne aktywa. Często wykorzystują do tego:
- Fałszywe rekomendacje "ekspertów" lub celebrytów
- Spreparowane wyniki i świadectwa zysków
- Obietnice gwarantowanych zwrotów (np. "20% miesięcznie bez ryzyka")
- Presję czasu ("oferta ograniczona czasowo")
- Wyrafinowane platformy inwestycyjne, które początkowo mogą pokazywać zyski
Schemat działania jest często podobny:
- Początkowe "inwestycje" wyglądają na zyskowne
- Zachęcony "sukcesem" inwestor wpłaca więcej pieniędzy
- Gdy chce wypłacić środki, pojawiają się problemy lub dodatkowe opłaty
- Ostatecznie traci kontakt z "brokerem" lub "doradcą" i wszystkie zainwestowane środki
Jak się bronić?
- Pamiętaj, że nie ma gwarantowanych inwestycji ani szybkich zysków bez ryzyka
- Sprawdzaj licencje firm inwestycyjnych w rejestrach KNF
- Unikaj inwestycji, których nie rozumiesz
- Ignoruj niezamówione oferty inwestycyjne przez telefon, e-mail czy media społecznościowe
- Weryfikuj wykorzystane wizerunki celebrytów (często używane bez ich wiedzy)
- Nie podejmuj decyzji pod presją czasu
Przykład: W 2022 roku w Polsce ponad 5000 osób straciło łącznie ponad 200 milionów złotych w różnych schematach fałszywych inwestycji. Średnia strata wynosiła około 40 000 zł na osobę.
4. Oszustwa "na BLIK-a" i wyłudzenia w mediach społecznościowych
Jak działa?
Ten rodzaj oszustwa wykorzystuje zaufanie do znajomych i mechanizm płatności BLIK:
- Oszust włamuje się na konto w mediach społecznościowych
- Kontaktuje się z znajomymi ofiary, prosząc o szybką pożyczkę "na BLIK-a"
- Podaje fałszywy powód (np. zgubiony portfel, nagła potrzeba)
- Prosi o kod BLIK i natychmiast go wykorzystuje
Podobne oszustwa mogą dotyczyć innych form płatności lub pomocy.
Jak się bronić?
- Zawsze weryfikuj prośby o pieniądze przez bezpośredni kontakt telefoniczny ze znajomym
- Nie wysyłaj kodów BLIK ani nie przekazuj pieniędzy bez pełnego potwierdzenia tożsamości
- Włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie (2FA) na wszystkich kontach w mediach społecznościowych
- Bądź ostrożny wobec pilnych próśb o pieniądze, nawet jeśli wydają się pochodzić od znajomych
5. Fałszywe wiadomości SMS i e-mail (phishing i smishing)
Jak działa?
Oszuści wysyłają wiadomości SMS lub e-mail podszywające się pod:
- Banki i instytucje finansowe
- Urzędy i instytucje państwowe (np. ZUS, US)
- Dostawców energii lub innych usług
- Firmy kurierskie
Wiadomości zawierają zwykle:
- Informacje o rzekomych zaległościach
- Prośby o dopłaty niewielkich kwot
- Powiadomienia o blokadzie konta lub usługi
- Link do fałszywej strony logowania
Celem jest skłonienie odbiorcy do kliknięcia w link i podania danych logowania do bankowości lub danych karty płatniczej.
Jak się bronić?
- Nie klikaj w linki z nieoczekiwanych wiadomości
- Sprawdzaj pełne adresy URL przed wprowadzeniem jakichkolwiek danych
- Wpisuj adresy stron banków i instytucji ręcznie w przeglądarce
- Weryfikuj informacje o zaległościach bezpośrednio w aplikacji banku lub na oficjalnej stronie
- Zwracaj uwagę na błędy językowe i nieścisłości w wiadomościach
Pamiętaj! Instytucje finansowe nigdy nie proszą o podanie pełnych danych logowania, haseł czy kodów PIN w wiadomościach e-mail czy SMS.
Co zrobić, gdy padłeś ofiarą oszustwa?
Jeśli podejrzewasz, że stałeś się ofiarą oszustwa finansowego:
- Natychmiast skontaktuj się z bankiem - w przypadku nieautoryzowanych transakcji lub podania danych logowania
- Zablokuj kartę - jeśli podałeś jej dane
- Zmień hasła - do bankowości i innych serwisów, jeśli używałeś tych samych haseł
- Zgłoś sprawę na policję - zawiadomienie o przestępstwie
- Zgłoś oszustwo do CERT Polska - poprzez stronę incydent.cert.pl
- Przekaż oszukańcze SMS-y pod numer 8080 - dzięki temu trafią do bazy CERT Polska
Podsumowanie
Oszustwa finansowe ewoluują wraz z technologią, ale podstawowe zasady ochrony pozostają niezmienne:
- Zachowaj zdrowy sceptycyzm wobec niezwykłych ofert
- Weryfikuj tożsamość osób i instytucji
- Nie działaj pod presją czasu
- Chroń swoje dane logowania
- Edukuj się na temat nowych metod oszustw
Stosując się do tych zasad, znacząco zmniejszasz ryzyko padnięcia ofiarą oszustw finansowych. Pamiętaj, że ochrona przed oszustwami to ciągły proces wymagający czujności i aktualizacji wiedzy.
Potrzebujesz profesjonalnego zabezpieczenia swoich finansów? Skontaktuj się z ekspertami Indisaccol!
Skontaktuj się z nami
